سفال و سرامیک چیست؟

سفال و سرامیک هزاران سال است که با فرهنگ انسانی عجین است و بیشترین کشفیات باستان‌شناسی را شامل می‌شود.

سرامیک عام‌تر از سفال است محصولات سفالی تولید شده از خاک رس و به روش دستی با چرخ سفالگری ساخته می‌شوند ولی محصولات سرامیکی یا دوغابی از ترکیب خاک رس و چند نوع خاک و مواد دیگر تولید می‌شوند.

سرامیک هرآن‌ چیزی را گویند که وقتی حرارت می‌بیند، تغییر ماهیت می‌دهد. مثل رس که در سفالگری کاربرد دارد.

در حالی که سفالگری عمدتاً به ساخت اشیا و ظروف از خاک رس اشاره دارد. پس نتیجه گرفته می شود تمام سفال ها نوعی از سرامیک هستن که ماده اصلی آن خاک رس می‌باشد.

ظروف سفالی و سرامیکی از دو قسمت بدنه و لعاب تشکیل شده‌اند. بدنه در واقع همان ساختار اصلی ظرف است که از جنس گِل است. بعضی بدنه‌ها بدون لعاب هستند و در درجه حرارت مناسب پخت و آماده می‌شوند بعضی دیگر علاوه‌بر پخت بدنه نقاشی و لعاب هم دارند که مجدد پخت می‌شوند.

روش‌های ساخت، بنا به نیاز و در جهت بهتر اجرا شدن توسط هر فرد متفاوت است، گاهی سفالگر بر حسب نیاز یک یا چند شیوه در ساخت محصول مورد نظر استفاده می‌کند.

روش های ساخت

روش انگشتی: روشی که فقط از دست برای شکل دادن به گِل استفاده می‌شود و یکی از ابتدایی‌ترین روش‌های ساخت به شمار می رود. با این روش معمولا ظروف کوچک با سطح نامنظم را می توان ساخت.

روش فیتیله‌ای: از این روش برای ساخت اشیا نامتقارن و غیر هندسی و همچنین برای ساخت خمره‌های بزرگ استفاده می‌شود.

روش صفحه‌ای: در این روش گِل را با وردنه به صورت لایه‌ای با ضخامت ۸ میلیمتر تا ۱ سانتیمتر درآورده سپس بر اساس الگوی از قبل آماده شده قطعات را بریده و به هم می‌چسبانند. کاشی و موزاییک‌های نقش‌دار لوحه‌های نقش برجسته و ظروف و اشکال با فرم هندسی با این روش ساخته می‌شوند.

ساخت با چرخ: کارهایی که معمولا با چرخ سفالگری ساخته می‌شوند مدور و دارای ضخامت یکنواخت هستند. مراحل کار با چرخ به این صورت است: در مرکز قرار دادن، هواگیری، ساخت استوانه، بالا کشیدن، شکل دادن، تراش دادن یا پرداخت کردن.

روش قالبی: در این روش از قالب‌های گچی، چوبی یا ظروف و اشیاء مختلف برای قالب و به منظور شکل دادن به گِل استفاده می‌شود. در این روش از گِل به صورت دوغابی یا خمیری و معمولا بیشتر برای ظروف سرامیکی کاربرد دارد.

ریز محتوا و سرفصل دوره

سرفصل ها

• گزیده ای از تاریخچه سفال و سرامیک/ متریال شناسی گِل و انواع گل/آشنایی با ابزار/ روش صحیح ورز دادن گل
• آشنایی با روشهای ساخت احجام/ ساخت احجام به روش فتیله یا کویل
• ساخت احجام به روش اسلب یا ورقه ای
• ساخت احجام به روش پینچ یا انگشتی و ساخت پرنده و مجسمه های سفالین
• آشنایی با ریخته گری و دوغاب /آشنایی با قالبها و قالبگیری و ساخت قالبهای یک و دو تکه
• ایجاد بافت و طرح و دوره چرمینه گی گل/طراحی برای نقش برجسته و مجسمه های سفالی و سرامیکی/ زدن خشت های مختلف برای نقشبرجسته
• انداختن طرح بر روی خشت ها /روشهای کاهشی و افزایشی در ساخت نقش برجسته
• پخت انواع گل/ آشنایی با کوره ها و ساخت/ چیدمان کوره و آشنایی با نحوه پخت انواع گل/ و تمام روشهای رنگ کردن بدنه های سفالی و سرامیکی